Vitaal Meedoen in Horst aan de Maas: samen sterker door bewegen

In Horst aan de Maas, vlak boven Venlo, loopt sinds september 2023 het programma Vitaal Meedoen. Een initiatief dat mensen weer letterlijk en figuurlijk in beweging brengt. Het programma, dat met een bijdrage van de Limburgse Leefbaarheidsaanpak kan doorgroeien, richt zich op inwoners die om uiteenlopende redenen (tijdelijk) weinig daginvulling hebben of moeite hebben om deel te nemen aan de samenleving. “Wij willen vooral dat mensen zich fitter, zekerder en meer verbonden voelen”, zegt mede-initiatiefnemer Hay Emonts. “En als dat uiteindelijk leidt tot een baan, dan is dat prachtige bijvangst.”

Van Fit naar Werk naar Vitaal Meedoen
Vitaal Meedoen is de opvolger van het project Fit naar Werk. Daarin werden van 2016 tot 2023 mensen met een uitkering begeleid via trainingen, sollicitatiegesprekken en bedrijfsbezoeken. Veel deelnemers vonden daardoor werk, maar de gemeente zag dat er een bredere groep was die vastliep. “Niet iedereen komt meteen aan het werk. Ook die mensen hebben behoefte aan structuur, sociale contacten en beweging”, vertelt Emonts. “Daarom hebben we Vitaal Meedoen opgezet: een laagdrempelig, toegankelijk programma van vier dagdelen per week, het hele jaar rond.” Het programma richt zich op mensen van 20 tot 67 jaar die moeite hebben om mee te doen in de maatschappij: bijstandsgerechtigden, WW’ers, statushouders, jongeren die even uit de boot zijn gevallen of inwoners met fysieke of mentale klachten.  

Samen bewegen, samen groeien
Deelnemers kunnen kiezen uit activiteiten als wandelen, padel, kickboksen, gezond koken, taallessen en vrijwilligerswerk bij lokale organisaties. Alles draait om dagritme, sociale contacten en meer zelfvertrouwen.
Volgens Emonts is beweging vaak de sleutel: “Als mensen weer gaan bewegen, volgt de rest vanzelf. Je slaapt beter, je eet beter, je voelt je beter. Het is echt een katalysator.” Ook samen iets doen blijkt krachtig. “We hebben laatst nog met een groep deelnemers geholpen bij een evenement”, zegt Emonts. “Dat geeft plezier én het gevoel dat je echt iets bijdraagt.”

Laagdrempelig en dichtbij
Wat Vitaal Meedoen bijzonder maakt, is de laagdrempeligheid. Deelnemers melden zich niet bij een loket in het gemeentehuis, maar gewoon in de voetbalkantine op het sportpark. Ze kiezen zelf hoe vaak ze komen: één, twee, drie of zelfs vier keer per week. “Geen drempels, geen ingewikkelde formulieren. Mensen voelen zich hier thuis”, aldus Emonts, die in het voorbijgaan de deelnemers groet die binnendruppelen voor de ochtendactiviteiten: een wandeling en aansluitend kickboksen. De aanpak sluit aan bij het model Positieve Gezondheid: niet de beperkingen centraal stellen, maar kijken naar mogelijkheden en eigen regie.

Impact en doorstroom
De effecten zijn tastbaar. Deelnemers ontwikkelen meer zelfvertrouwen en nieuwe perspectieven. Sommigen doen vrijwilligerswerk, anderen vinden een baan, zoals een Syrische statushouder die als kleermaker werkt bij een plaatselijke modewinkel en de ambitie heeft een eigen zaak te starten. Een ander mooi voorbeeld is een deelnemer die via Vitaal Meedoen instroomde bij de gemeente Horst aan de Maas. Een ander behaalde zijn zwemdiploma C en verbeterde zijn gezondheid zodanig dat een maagverkleining waarschijnlijk niet meer nodig is.
De voortgang wordt gevolgd via een nulmeting en persoonlijke doelen. De participatieladder geeft richting: van isolement naar sociale contacten, deelname aan activiteiten, vrijwilligerswerk en – voor sommigen – betaald werk.

Samenwerking als sleutel
Vitaal Meedoen is ondergebracht bij de Stichting Sociale Duurzaamheid Horst aan de Maas, opgericht door de sportverenigingen RKSV Wittenhorst en HTC Horst. Het programma draait dankzij een breed netwerk: de gemeente, Provincie Limburg, Wonen Limburg, opleiding de HAN, sportverenigingen en gezondheidsprofessionals.
“Het is echt een samenspel”, zegt Emonts. “Iedereen brengt iets in: van taallessen en gezondheidstrainingen tot vrijwilligerswerk en begeleiding naar werk. Alleen zo kunnen we het breed en duurzaam neerzetten.”

Voorbeeld voor andere gemeenten
Met steun van gemeente en Provincie, die in de persoon van gedeputeerde Michael Theuns het project onlangs bezocht, kan Vitaal Meedoen de komende jaren doorgroeien. Er is al belangstelling uit omliggende gemeenten als Venray en Peel en Maas.  

Samen sterker door bewegen
De slogan van Vitaal Meedoen is ‘Samen sterker door bewegen’ – en dat dekt de lading. Het gaat niet alleen om lichamelijke fitheid, maar ook om sociale verbondenheid en nieuwe kansen. Emonts: “Ik ben het meest trots op het plezier dat mensen hier ervaren. Dat ze met een glimlach binnenkomen en weer toekomstperspectief zien. Dat is waar het ons om gaat.”